Branże

Poprzez uzyskanie patentu, uprawniony podmiotu nabywa prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Patent jest udzielany przez Urząd Patentowy w postępowaniu szczególnym.

Patent może zostać udzielany na wynalazki, niezależnie od dziedziny techniki, które spełniają następujące warunki:

1. są nowe, co oznacza, ze nie mogą być częścią stanu techniki – wynalazek nie może być udostępniony uprzednio do wiadomości powszechnej lub zgłoszony w innym postępowaniu o udzielenie patentu;
2. posiadają poziom wynalazczy – w ocenie znawcy, wynalazek nie może wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki;
3. nadają się do przemysłowego stosowania – według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób (w rozumieniu technicznym) w jakiejkolwiek działalności przemysłowej.

Czas trwania ochrony patentowej wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym.

Odpowiednikiem patentu w przypadku wzorów użytkowych są prawa ochronne na wzory użytkowe, które pozwalają uprawnionemu podmiotowi na wyłączne korzystanie ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowym na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotowe prawa przyznawane są przez Urząd Patentowym w odrębnym postępowaniu.

Za wzór użytkowy uznaje się nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Dane rozwiązanie jest natomiast użyteczne

Czas trwania prawa ochronnego wynosi dziesięć lat od daty dokonania zgłoszenia wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym.

Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Wzór przemysłowy może zostać uznany za nowy, jeżeli (w uproszczeniu) przed złożeniem wniosku o rejestrację wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawieniu lub ujawnienie w inny sposób.

Wzór przemysłowy może zostać uznany za cechujący się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór uprzednio publicznie udostępniony.

Na wzory przemysłowe można uzyskać prawa z rejestracji, przez które uprawniony podmiot uzyskuje prawo do wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższe prawo udzielane jest na 25 lata od daty dokonania zgłoszenia.

Prawidłowa ochrona znaku towarowego ma zasadnicze znaczenie dla zachowania jego indywidualizującej funkcji.

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.

Jak przykłady znaku towarowego ustawodawca wskazuje:

1. wyraz,
2. rysunek,
3. ornament,
4. kompozycję kolorystyczną,
5. formę przestrzenną,
6. melodię lub inny sygnał dźwiękowy.

Na znak towarowy udziela się prawo ochronne, które zapewnia podmiotowi uprawnionemu prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Na wniosek uprawnionego prawo ochronne może jednak zostać przedłużone na kolejne okresy dziesięcioletnie.

Oznaczeniami geograficznymi są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

Uzyskanie ochrony na zagraniczne oznaczenie geograficzne jest możliwe wyłącznie w przypadku, gdy dane oznaczenie jest chronione w państwie pochodzenia tego oznaczenia.

Na oznaczenie geograficzne udziela się praw z rejestracji, która to forma ochrony jest bezterminowa i trwa od dnia dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych, prowadzonego przez Urząd Patentowy.

Oznaczenie geograficzne, na które udzielono prawa z rejestracji, nie może być używane na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby, których towary nie spełniają warunków będących podstawą udzielenia prawa z rejestracji.

Topografia układu scalonego to rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego.

Na topografię układu scalonego udzielane jest prawo z rejestracji, które upoważnia podmiot uprawniony do wyłącznego korzystania z topografii w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Utworem – tj. przedmiotem prawa autorskiego - jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, utrwalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Za przedmiot prawa autorskiego ustawodawca uznaje w szczególności:

• utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
• utwory plastyczne;
• utwory fotograficzne;
• utwory lutnicze;
• utwory wzornictwa przemysłowego;
• utwory architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
• utwory muzyczne i słowno-muzyczne;
• utwory sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
• utwory audiowizualne (w tym filmowe).

Na treść prawa autorskiego przysługującego twórcy składają się dwa rodzaje praw:

1. autorskie prawa osobiste – chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności do:

• autorstwa utworu;
• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

2. autorskie prawa majątkowe – chronią uprawnienie twórcy do wyłącznego korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

W zależności od rodzaju przysługujących praw, ustawodawca przewiduje różne środki ochrony w przypadku naruszenia (lub zagrożenia) praw autorskich przysługujących twórcy:

a) Ochrona osobistych praw autorskich

• roszczenie o zaniechanie cudzych działań stwarzających zagrożenie dla autorskich praw osobistych;
• roszczenie o usunięcie skutków naruszenia autorskich praw osobistych, w szczególności poprzez złożenie publicznie oświadczenia w odpowiedniej treści i formie;
• roszczenie o zadośćuczynienie lub zapłatę określonej kwoty na wskazany przez twórcę cel społeczny, jeżeli autorskie prawa osobiste zostały naruszone w sposób zawiniony.

b) Ochrona majątkowych praw autorskich

•  roszczenie o zaniechanie naruszenia;
• roszczenie o usunięcie skutków naruszenia;
• roszczenie o naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności (lub trzykrotności w przypadku naruszenia zawinionego) wynagrodzenia, które byłoby należne uprawnionemu w przypadku wyrażenia zgody na korzystanie z utworu;
• roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści;
• roszczenie o ogłoszenia w prasie oświadczenia  odpowiedniej treści i formie;
• roszczenie o podanie do publicznej wiadomości części lub całości orzeczenia sądu wydanego w sprawie dotyczącej naruszenia.
  

Od prawa autorskiego należy odróżnić tzw. prawa pokrewne, do których zaliczają się:

1. prawa do artystycznych wykonań, za które uznaje się na przykład: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób przyczyniających się w sposób twórczy do powstania wykonania.
2. prawa do fonogramów i wideogramów;
3. prawa do nadań programów, które obejmują wyłączne prawo organizacji radiowych i telewizyjnych do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów;
4. prawa od pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych.

Szczególnie rażące naruszenia prawa autorskiego lub praw pokrewnych stanowią przestępstwa zagrożone surowymi karami, włącznie z karą pozbawienia wolności.

Za czyny zabronione ustawodawca uznaje w szczególności następujące zachowania:

1. przywłaszczenie autorstwa lub wprowadzenia w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo wykonania artystycznego;
2. rozpowszechnianie cudzego utworu lub artystycznego wykonania bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy;
3. publiczne zniekształcanie utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu lub nadania;
4. naruszanie cudzych praw autorskich lub praw pokrewnych w sposób inny niż wyżej wskazany w celu osiągnięcia korzyści majątkowej;
5. rozpowszechnianie cudzego utworu lub przedmiotów praw pokrewnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom;
6. utrwalanie lub zwielokrotnianie w celu rozpowszechnienia cudzego utworu lub przedmiotów praw pokrewnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom;
7. obracanie przedmiotami będącymi nośnikami utworów bezprawnie zwielokrotnionych lub rozpowszechnionych;
8. wytwarzanie urządzeń lub ich komponentów przeznaczonych do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia skutecznych technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub prowadzenie obrotu lub reklamy albo posiadanie, przechowywanie lub wykorzystywanie takich przedmiotów;
9. uniemożliwianie lub utrudnianie wykonywania praw do kontroli korzystania z utworu, artystycznego wykonania, fonogramu lub wideogramu lub odmawianie udzieleni informacji przewidzianych prawem.

Zgodnie z przepisami uznk czyn nieuczciwej konkurencji stanowi między innymi:

• takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich;
• wprowadzenie do obrotu towarów w opakowaniu mogącym wywołać skutki określone powyżej.

W razie dopuszczenia się przez określony podmiot wskazanego czynu nieuczciwej konkurencji, podmiot poszkodowany może skorzystać ze wszystkich uprawnień przyznanych mu przez ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Nie mniej istotne dla pokrzywdzonego przedsiębiorcy okazać mogą się możliwe do zastosowania wobec nieuczciwego podmiotu środki represji karnej.

Zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji osoba, która za pomocą technicznych środków reprodukcji, kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak skopiowany wprowadza do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Wskazane przestępstwo nie jest jednak ścigane z urzędu i wymaga złożenia przez pokrzywdzonego wniosku o ściganie.