Nieuczciwe warunki kredytów frankowych – cały mechanizm indeksacji kursem CHF do wyeliminowania
W umowach kredytów indeksowanych kursem CHF znajdują się niedozwolone postanowienia umowne dotyczące sposobu ustalania kursów walut dla potrzeb przeliczania wysokości salda kredytu i spłacanych przez kredytobiorców rat.
Głównym zarzutem wobec klauzul indeksacyjnych jest to, że banki na ich podstawie przyznawały sobie prawo do jednostronnego i dowolnego decydowania o wysokości zobowiązań stron umowy poprzez stosowanie kursów z własnych tabel kursowych. Kredytobiorcy nie byli przy tym informowani o kryteriach, według jakich kursy są ustalane i parametrach branych pod uwagę.
Jak działały banki?
Wadliwy mechanizm ustalania kursów walut we własnych tabelach kursowych nie jest jednak jedynym czynnikiem decydującym o nieuczciwości indeksacji. Dodatkowo banki stosowały różne kursy przy ustalaniu salda kredytu (kurs kupna) oraz wysokości rat kapitałowo-odsetkowych (kurs sprzedaży). Rozwiązanie to umożliwiało bankom czerpanie nieuzasadnionych korzyści z różnicowania kursów branych pod uwagę przy wyliczaniu zobowiązania banku i kredytobiorcy.
Ponadto w orzecznictwie dotyczącym kredytów frankowych zwraca się uwagę na niewywiązywanie się przez banki z obowiązków informacyjnych i brak dostatecznego pouczania kredytobiorców o ryzykach związanych z zawarciem umowy i dalekosiężnych negatywnych skutkach zamieszczenia w niej klauzuli indeksacyjnej.
Test niebieskiego ołówka
Mimo to banki w ramach sporów sądowych próbują argumentować, iż abuzywność dotyczy rzekomo tylko części klauzuli indeksacyjnej obejmującej tzw. spread walutowy. Przywoływany przy takich okazjach jest tzw. „test niebieskiego ołówka” („blue pencil test”), który miałby pozwalać na wykreślenie z klauzuli jedynie wadliwych elementów z pozostawieniem jej pozostałych elementów.
Zastosowanie tej metody w sprawach dotyczących nieuczciwych warunków w umowach frankowych zawieranych z konsumentami prowadziłoby jednak do niedozwolonej „redukcji utrzymującej skuteczność”.
Opinia Trybunału Sprawiedliwości UE
Trybunał Sprawiedliwości UE w swoim orzecznictwie przedstawił stanowisko co do możliwości podziału warunku umownego i wyeliminowania tylko jego części. W wyroku z 29 kwietnia 2021 r. w sprawie C-19/20 TSUE stwierdził, że „usunięcie jedynie nieuczciwego elementu warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem jest możliwe jedynie wówczas, o ile element ten stanowi odrębne zobowiązanie umowne, które może być przedmiotem indywidualnej kontroli pod kątem nieuczciwego charakteru. Natomiast nie jest dopuszczalne w świetle prawa unijnego usunięcie jedynie nieuczciwego elementu warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, jeżeli takie usunięcie sprowadzałoby się do zmiany treści tego warunku poprzez zmianę jego istoty, czego zbadanie należy do tego sądu.”
Odnosząc powyższe do klauzul indeksacyjnych w kredytach frankowych, nie można przyjąć, że ich poszczególne elementy mogą być traktowane w oderwaniu od pozostałych. Wadliwy jest cały mechanizm indeksacyjny i dlatego tylko jego wyeliminowanie w całości jest prawidłowe w świetle przepisów prawa.
Jeśli szukają Państwo pomocy dot. kredytów frankowych zapraszamy tutaj.
