Branże

Poprzez uzyskanie patentu, uprawniony podmiotu nabywa prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Patent jest udzielany przez Urząd Patentowy w postępowaniu szczególnym.

Patent może zostać udzielany na wynalazki, niezależnie od dziedziny techniki, które spełniają następujące warunki:

1. są nowe, co oznacza, ze nie mogą być częścią stanu techniki – wynalazek nie może być udostępniony uprzednio do wiadomości powszechnej lub zgłoszony w innym postępowaniu o udzielenie patentu;
2. posiadają poziom wynalazczy – w ocenie znawcy, wynalazek nie może wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki;
3. nadają się do przemysłowego stosowania – według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób (w rozumieniu technicznym) w jakiejkolwiek działalności przemysłowej.

Czas trwania ochrony patentowej wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym.

Odpowiednikiem patentu w przypadku wzorów użytkowych są prawa ochronne na wzory użytkowe, które pozwalają uprawnionemu podmiotowi na wyłączne korzystanie ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowym na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotowe prawa przyznawane są przez Urząd Patentowym w odrębnym postępowaniu.

Za wzór użytkowy uznaje się nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Dane rozwiązanie jest natomiast użyteczne

Czas trwania prawa ochronnego wynosi dziesięć lat od daty dokonania zgłoszenia wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym.

Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Wzór przemysłowy może zostać uznany za nowy, jeżeli (w uproszczeniu) przed złożeniem wniosku o rejestrację wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawieniu lub ujawnienie w inny sposób.

Wzór przemysłowy może zostać uznany za cechujący się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór uprzednio publicznie udostępniony.

Na wzory przemysłowe można uzyskać prawa z rejestracji, przez które uprawniony podmiot uzyskuje prawo do wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Powyższe prawo udzielane jest na 25 lata od daty dokonania zgłoszenia.

Prawidłowa ochrona znaku towarowego ma zasadnicze znaczenie dla zachowania jego indywidualizującej funkcji.

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.

Jak przykłady znaku towarowego ustawodawca wskazuje:

1. wyraz,
2. rysunek,
3. ornament,
4. kompozycję kolorystyczną,
5. formę przestrzenną,
6. melodię lub inny sygnał dźwiękowy.

Na znak towarowy udziela się prawo ochronne, które zapewnia podmiotowi uprawnionemu prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Na wniosek uprawnionego prawo ochronne może jednak zostać przedłużone na kolejne okresy dziesięcioletnie.

Oznaczeniami geograficznymi są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

Uzyskanie ochrony na zagraniczne oznaczenie geograficzne jest możliwe wyłącznie w przypadku, gdy dane oznaczenie jest chronione w państwie pochodzenia tego oznaczenia.

Na oznaczenie geograficzne udziela się praw z rejestracji, która to forma ochrony jest bezterminowa i trwa od dnia dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych, prowadzonego przez Urząd Patentowy.

Oznaczenie geograficzne, na które udzielono prawa z rejestracji, nie może być używane na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby, których towary nie spełniają warunków będących podstawą udzielenia prawa z rejestracji.

Topografia układu scalonego to rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego.

Na topografię układu scalonego udzielane jest prawo z rejestracji, które upoważnia podmiot uprawniony do wyłącznego korzystania z topografii w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Utworem – tj. przedmiotem prawa autorskiego - jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, utrwalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Za przedmiot prawa autorskiego ustawodawca uznaje w szczególności:

• utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
• utwory plastyczne;
• utwory fotograficzne;
• utwory lutnicze;
• utwory wzornictwa przemysłowego;
• utwory architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
• utwory muzyczne i słowno-muzyczne;
• utwory sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
• utwory audiowizualne (w tym filmowe).

Na treść prawa autorskiego przysługującego twórcy składają się dwa rodzaje praw:

1. autorskie prawa osobiste – chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności do:

• autorstwa utworu;
• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

2. autorskie prawa majątkowe – chronią uprawnienie twórcy do wyłącznego korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

W zależności od rodzaju przysługujących praw, ustawodawca przewiduje różne środki ochrony w przypadku naruszenia (lub zagrożenia) praw autorskich przysługujących twórcy:

a) Ochrona osobistych praw autorskich

• roszczenie o zaniechanie cudzych działań stwarzających zagrożenie dla autorskich praw osobistych;
• roszczenie o usunięcie skutków naruszenia autorskich praw osobistych, w szczególności poprzez złożenie publicznie oświadczenia w odpowiedniej treści i formie;
• roszczenie o zadośćuczynienie lub zapłatę określonej kwoty na wskazany przez twórcę cel społeczny, jeżeli autorskie prawa osobiste zostały naruszone w sposób zawiniony.

b) Ochrona majątkowych praw autorskich

•  roszczenie o zaniechanie naruszenia;
• roszczenie o usunięcie skutków naruszenia;
• roszczenie o naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności (lub trzykrotności w przypadku naruszenia zawinionego) wynagrodzenia, które byłoby należne uprawnionemu w przypadku wyrażenia zgody na korzystanie z utworu;
• roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści;
• roszczenie o ogłoszenia w prasie oświadczenia  odpowiedniej treści i formie;
• roszczenie o podanie do publicznej wiadomości części lub całości orzeczenia sądu wydanego w sprawie dotyczącej naruszenia.
  

Od prawa autorskiego należy odróżnić tzw. prawa pokrewne, do których zaliczają się:

1. prawa do artystycznych wykonań, za które uznaje się na przykład: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób przyczyniających się w sposób twórczy do powstania wykonania.
2. prawa do fonogramów i wideogramów;
3. prawa do nadań programów, które obejmują wyłączne prawo organizacji radiowych i telewizyjnych do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów;
4. prawa od pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych.

Szczególnie rażące naruszenia prawa autorskiego lub praw pokrewnych stanowią przestępstwa zagrożone surowymi karami, włącznie z karą pozbawienia wolności.

Za czyny zabronione ustawodawca uznaje w szczególności następujące zachowania:

1. przywłaszczenie autorstwa lub wprowadzenia w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo wykonania artystycznego;
2. rozpowszechnianie cudzego utworu lub artystycznego wykonania bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy;
3. publiczne zniekształcanie utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu lub nadania;
4. naruszanie cudzych praw autorskich lub praw pokrewnych w sposób inny niż wyżej wskazany w celu osiągnięcia korzyści majątkowej;
5. rozpowszechnianie cudzego utworu lub przedmiotów praw pokrewnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom;
6. utrwalanie lub zwielokrotnianie w celu rozpowszechnienia cudzego utworu lub przedmiotów praw pokrewnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom;
7. obracanie przedmiotami będącymi nośnikami utworów bezprawnie zwielokrotnionych lub rozpowszechnionych;
8. wytwarzanie urządzeń lub ich komponentów przeznaczonych do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia skutecznych technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub prowadzenie obrotu lub reklamy albo posiadanie, przechowywanie lub wykorzystywanie takich przedmiotów;
9. uniemożliwianie lub utrudnianie wykonywania praw do kontroli korzystania z utworu, artystycznego wykonania, fonogramu lub wideogramu lub odmawianie udzieleni informacji przewidzianych prawem.

W chwili zbierania danych konieczne jest przekazanie osobie fizycznej przez administratora informacji obejmujących:

• tożsamość i dane kontaktowe ew. tożsamość i dane kontaktowe przedstawiciela, ew. dane kontaktowe inspektora ochrony danych,
• cele przetwarzania danych osobowych, oraz podstawę prawną przetwarzania,
• prawnie uzasadnione interesy realizowane przez administratora lub przez stronę trzecią (jeśli taka jest podstawa przetwarzania),
• informacje o odbiorcach danych osobowych lub o kategoriach odbiorców, jeżeli istnieją,
• ew. informacje o zamiarze przekazania danych osobowych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej,
• okres, przez który dane osobowe będą przechowywane, a gdy nie jest to możliwe, kryteria ustalania tego okresu,
• informacje o prawie do żądania od administratora dostępu do danych osobowych dotyczących osoby, której dane dotyczą, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania lub o prawie do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także o prawie do przenoszenia danych,
• informacje o prawie do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem,
• informacje o prawie wniesienia skargi do organu nadzorczego,
• informację, czy podanie danych osobowych jest wymogiem ustawowym lub umownym lub warunkiem zawarcia umowy oraz czy osoba, której dane dotyczą, jest zobowiązana do ich podania i jakie są ewentualne konsekwencje niepodania danych,
• informacje o zautomatyzowanym podejmowaniu decyzji, w tym o profilowaniu.

Osobom fizycznym, których dane są przetwarzane przysługują następujące prawa:

1. prawo dostępu do danych i informacji,
2. prawo żądania sprostowania i uzupełnienia danych,
3. prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych,
4. prawo do przeniesienia danych,
5. prawo do usunięcia danych.

RODO znosi obowiązek rejestrowania zbiorów danych, natomiast wprowadza obowiązek prowadzenia rejestru czynności przetwarzania danych. 

Rejestr powinien być prowadzony w formie pisemnej, w tym w formie elektronicznej. Administrator ma obowiązek udostępnienia rejestru na żądanie organu nadzoru.

Prowadzenie rejestru nie jest obligatoryjne dla przedsiębiorców, którzy zatrudniają mniej niż 250 pracowników, chyba że przetwarzanie może powodować ryzyko naruszenia praw lub wolności osób, których dane dotyczą, nie ma charakteru sporadycznego lub obejmuje szczególne kategoria danych osobowych lub dane dotyczące wyroków skazujących i naruszeń prawa.

Rejestr przetwarzania danych powinien zawierać:

• imię i nazwisko lub nazwę oraz dane kontaktowe administratora oraz wszelkich współadministratorów, a także gdy ma to zastosowanie – przedstawiciela administratora oraz inspektora ochrony danych, cele przetwarzania,
  opis kategorii osób, których dane dotyczą, oraz kategorii danych osobowych,
• kategorie odbiorców, którym dane osobowe zostały lub zostaną ujawnione, w tym odbiorców w państwach trzecich lub w organizacjach międzynarodowych,
• ewentualnie informacje na temat przekazania danych osobowych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej (z ich wskazaniem),
• planowane terminy usunięcia poszczególnych kategorii danych (o ile to możliwe),
• ogólny opis technicznych i organizacyjnych środków bezpieczeństwa (o ile to możliwe).

Dopuszczalność przetwarzania danych osobowych uwarunkowana jest istnieniem co najmniej jednej z wymienionych w art. 6 RODO przesłanek.

Przetwarzanie danych osobowych jest zgodne z prawem, jeśli:

• osoba, której dane dotyczą wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów;
• przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy;
• przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze;
• przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
• przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;
• przetwarzanie jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem.

Za naruszenie przepisów w zakresie ochrony danych osobowych RODO przewiduje sankcję w postaci administracyjnej kary pieniężnej, która w zależności od rodzaju i wagi naruszenia może wynosić:

•  do 10.000.000,00 EUR, a w przypadku przedsiębiorstwa do 2% jego całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego, lub
• do 20.000.000,00 EUR lub 4% procent całkowitego rocznego światowego obrotu.

Wymiar administracyjnej kary pieniężnej ustalany jest dla każdego przypadku naruszenia indywidualnie z uwzględnieniem takich okoliczności jak charakter, waga i czas trwania naruszenia, liczba poszkodowanych osób i rozmiar ich szkody, umyślny lub nieumyślny charakter naruszenia, działania podjęte w celu zminimalizowania szkody, stopień odpowiedzialności administratora, wcześniejsze naruszenia, stopień współpracy z organem nadzorczym, kategorie danych osobowych, sposób powzięcia przez organ nadzoru informacji o naruszeniu,  stosowanie zatwierdzonych kodeksów postępowania lub mechanizmów certyfikacji, innych czynników łagodzących lub obciążających.

Organ nadzorczy - w Polsce jest to Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych - w przypadku stwierdzonego naruszenia może skorzystać z przysługujących mu uprawnień naprawczych, takich jak:

• wydawanie ostrzeżeń dotyczących możliwości naruszenia przepisów rozporządzenia,
• udzielanie upomnień,
• nakazanie administratorowi spełnienia żądań osoby, której dane dotyczą,
• nakazanie zawiadomienia osoby, której dane dotyczą, o naruszeniu ochrony danych,
• nakazanie dostosowania operacji przetwarzania danych do przepisów rozporządzenia,
• wprowadzenie czasowego lub całkowitego ograniczenia przetwarzania, w tym zakazu przetwarzania danych,
• nakazanie sprostowania lub usunięcia danych osobowych,
• cofnięcie certyfikacji.